ខ្លះៗអំពីស្ដេច១៣អង្គ ក្នុងរាជវង្សចុងក្រោយបំផុតរបស់វៀតណាម

2020-06-19 06:01:24
ចំនួនមតិ 0 | ចំនួនចែករំលែក 0

ចន្លោះមិនឃើញ

ពាណិជ្ជកម្ម

រាជវង្សង្វៀន (Nguyen) គឺជាពូជពង្សស្ដេចចុងក្រោយបំផុតរបស់វៀតណាម ដែលបានចាប់កំណើតដំបូងនៅក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៨០២ ក្រោយការបញ្ចប់ទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខ្សែរាជវង្ស Tay Son (១៧៧៨ - ១៨០២)។ នៅក្នុងជំនាន់រាជវង្សង្វៀន វៀតណាមកាលនោះមានស្ដេចឡើងសោយរាជ្យចំនួន ១៣អង្គ។

ស្ដេច Gia Long (១៧៦២ - ១៨២០) គឺជាស្ថាបនិកនៃរាជវង្សង្វៀន ដែលតាំងរាជធានីរបស់ទ្រង់ក្នុងក្រុង Hue។ នៅក្នុងរាជវាំង មានដំរីចាំការពារចំនួន ៨០០ក្បាល។ អ្នកបន្តវេនពីស្ដេច Gia Long មានព្រះនាមថា Minh Manh (១៧៩១ - ១៨៤១)។ ស្ដេច Minh Manh មានស្រីស្នំច្រើនជាង ៥០០នាក់ឯណោះ ហើយក្នុង១យប់ៗ ទ្រង់ផ្ទំជាមួយស្រីស្នំចំនួន ៥នាក់។ ស្ដេច Minh Manh មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីខាងហាមឃាត់ពួកផ្សព្វផ្សាយសាសនាបារាំងនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។

ស្ដេចសោយរាជ្យបន្ទាប់មានព្រះនាមថា Thiệu Trị (១៨០៧ - ១៨៤៧)។ ដើរតាមគន្លងរបស់ព្រះបិតាខ្លួន ស្ដេច Thiệu Trị ក៏មិនពេញចិត្តនឹងពួកផ្សព្វផ្សាយសាសនាបរទេសផងដែរ។ ស្ដេច Thiệu Trị បានចាប់ក្រុមផ្សព្វផ្សាយសាសនាអេស្ប៉ាញ និងបារាំង ដាក់គុក ដែលជារឿងធ្វើឲ្យបារាំងក្ដៅក្រហាយដល់ថ្នាក់ប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ហើយបង្ក្រាបវៀតណាមបានយ៉ាងងាយ ព្រោះកាលនោះបារាំងមានសុទ្ធតែអាវុធទំនើបៗជាង។ ក្រោយវ៉ៃចាញ់បារាំង ស្ដេច Thiệu Trị ក៏សោយទិវង្គតដោយមិនដឹងមូលហេតុច្បាស់។ បើតាមពាក្យចចាមអារ៉ាម ទ្រង់បានធ្វើអត្តឃាតដោយកប់ខ្លួនឯង និងប្រពន្ធទាំងរស់។

រាជវាំងនៅក្រុង Hue

Tự Đức (១៨២៩ - ១៨៨៣) គឺជាស្ដេចទី៤នៃរាជវង្សង្វៀន ដែលគ្រប់គ្រងដែនដីវៀតណាមបានដោយឯករាជ្យមុនការត្រួតត្រារបស់បារាំង។ ព្រោះតែកើតជំងឺអុតធំ ស្ដេច Tự Đức មិនអាចមានបុត្របានឡើយ។ ហេតុដូច្នេះហើយទើបក្រោយស្ដេចរូបនេះសោយទិវង្គត រាជ្យសម្បត្តិបានផ្ទេរទៅឲ្យក្មួយរបស់ទ្រង់ដែលមានព្រះនាមថា Dục Đức (១៨៥២ - ១៨៨៣)។ ជាអកុសល ស្ដេច Dục Đức កាន់អំណាចបានតែ ៣ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយត្រូវធ្វើឃាតដោយការបំពុលពីសំណាក់ក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ព្រោះទ្រង់មានពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន មិនសក្តិសមធ្វើជាស្ដេចឡើយ។

បន្ទាប់មកទៀតគឺស្ដេច Hiệp Hòa (១៨៤៧ - ១៨៨៣)។ មិនជាល្អប៉ុន្មានលើសពីស្ដេចមុនទេ ស្ដេច Hiệp Hòa សោយរាជ្យបានតែ ៤ខែប៉ុណ្ណោះ។ ទ្រង់ត្រូវក្រុមមន្ត្រីបង្ខំឲ្យធ្វើអត្តឃាត ក្រោយបានចុះហត្ថលេខាយល់ព្រមឲ្យបារាំងធ្វើជាអាណាព្យាបាល។

ស្ដេច Kiến Phúc (១៨៦៩ - ១៨៨៤) ដែលពេលនោះមានវ័យត្រឹម ១៥វស្សា បានឡើងសោយរាជ្យបន្ត។ ការកាន់អំណាចនេះមានរយៈពេលត្រឹម ៨ខែ មុនទ្រង់សោយទិវង្គតនៅក្នុងរាជវាំង Kiến Thành។ ពាក្យចចាមអារ៉ាមមួយចំនួន បានលើកឡើងថា ការចូលទិវង្គតនេះព្រោះត្រូវគេបំពុល ហើយអ្នកបំពុលនោះទៀតសោតគឺជាម្ដាយចិញ្ចឹមរបស់ទ្រង់ ពាក់ព័ន្ធរឿងដឹងឮអំពីអំពើសហាយស្មន់របស់ខ្លួន។ ស្ដេចក្រោយទៀតមានព្រះនាម Hàm Nghi (១៨៧២ - ១៩៤៣) ឡើងសោយរាជ្យបាន ១ឆ្នាំ ហើយត្រូវគេនិរទេសខ្លួនទៅប្រទេសអាល់ហ្សេរី។ មុននិរទេសខ្លួន ស្ដេច Hàm Nghi ធ្លាប់ត្រូវមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយរូបឈ្មោះ Tôn Thất Thuyết ចាប់ខ្លួន ហើយយកទៅនៅព្រៃដើម្បីប្រើប្រាស់ទ្រង់ធ្វើជាតំណាង ក្នុងចលនាបដិវត្តប្រឆាំងនឹងបារាំង។ ស្ដេចស្នងរាជ្យបន្ត មានព្រះនាមថា Đồng Khánh (១៨៦៤ - ១៨៨៩) ដែលនេះគឺជាការតែងតាំងដោយបារាំង ព្រោះបារាំងមើលឃើញថាទ្រង់ចេះស្ដាប់តាមការត្រួតត្រារបស់បារាំង។ ស្ដេច Đồng Khánh សោយរាជ្យបានជាង ៣ឆ្នាំ។

លេខរៀងទី១០នៃរាជវង្សង្វៀនគឺស្ដេច Thành Thái (១៨៧៩ - ១៩៥៤)។ ទ្រង់ជាស្ដេចដែលមិនសូវរណបបារាំងនោះទេ ហើយមានគោលបំណងចង់តតាំងនឹងបារាំងទៀតផង តែត្រូវបរាជ័យ។ ស្ដេច Thành Thái ជាព្រះមហាក្សត្រដំបូងគេដែលរៀនបើកបររថយន្ត។ ដើម្បីធ្វើជារាក់ទាក់នឹងបារាំង ទ្រង់ថែមទាំងកាត់សក់ខ្លីតាមបែបអឺរ៉ុបទៀតផង។ បើតាមពាក្យចចាមអារ៉ាម ទ្រង់បានលួចចេញពីវាំងជាញឹកញយ ចុះសួរសុខទុក្ខរាស្ត្រ ព្រោះចង់ដឹងពីជីវភាពក្រោយការកាន់កាប់របស់បារាំង។ ដើម្បីគេចពីការតាមដានរបស់បារាំង ស្ដេច Thành Thái បានពុតជាវិកលចរិត ហើយលួចពង្រឹងកម្លាំងតទល់នឹងបារាំង។ ក្រោយមក បារាំងក៏ដឹងរឿង រួចបង្ខំឲ្យទ្រង់ដាក់រាជ្យ ហើយនិរទេសទៅកាន់កោះ Reunion។

Duy Tân (១៩០០ - ១៩៤៥) ដែលត្រូវជាបុត្ររបស់ស្ដេច Thành Thái បានឡើងគ្រងរាជបន្តពីបិតា ដោយកាលពីមានព្រះជន្មត្រឹម ៧ព្រះវស្សាប៉ុណ្ណោះ។ ការគ្រងរាជ្យមានរយៈពេល ៩ឆ្នាំ។ មិនខុសពីបិតាទ្រង់ ស្ដេច Duy Tân ក៏ព្យាយាមប្រឆាំងនឹងអាណានិគមបារាំងដែរ តែត្រូវបារាំងដឹង ហើយក៏បាននិរទេសទ្រង់ទៅកោះ Reunion ជាមួយបិតា។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ ពេលវិលត្រឡប់មកវៀតណាមវិញ ស្ដេច Duy Tân បានសោយទិវង្គតក្នុងឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះ។

បល្ល័ង្ករាជវង្សង្វៀន

ស្ដេច Khải Định (១៨៨៥ - ១៩២៥) ជាអ្នកត្រូវឡើងសោយរាជ្យបន្ត។ កេរ្តិ៍ឈ្មោះស្ដេចអង្គនេះ មិនសូវជាល្អនោះទេ ព្រោះវៀតណាមមើលឃើញថា ទ្រង់ជាអ្នកគាំទ្របារាំង ហើយត្រូវបារាំងប្រើប្រាស់ជាមេដឹកនាំអាយ៉ង។ នៅឆ្នាំ១៩២៥ ទ្រង់បានចូលទិវង្គតដោយសារជំងឺរបេង។

ស្ដេចចុងក្រោយគេរបស់វៀតណាម និងខ្សែរាជវង្សង្វៀនគឺស្ដេច Bảo Đại (១៩១៣ - ១៩៩៧)។ ជប៉ុនបានបណ្ដេញពួកបារាំង កាលពីកំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ហើយដណ្ដើមសិទ្ធិត្រួតត្រាវៀតណាមវិញម្ដង។ ស្ដេច Bảo Đại ត្រូវបង្ខំឲ្យដាក់រាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៤៥ នៅពេលជប៉ុនចាញ់សង្គ្រាម តែនៅបន្តធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី Ngô Đình Diệm បានបណ្ដេញទ្រង់ពីតំណែង ក្រោយការធ្វើប្រជាមតិមួយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៥៕

ប្រភព៖ noodlesandcurry ប្រែសម្រួល៖ ឈាង.